संसारी माई र जीवनको अमूल्य सम्मान: पशुपंक्षी बलिदान विरुद्ध एक आध्यात्मिक अपिल

संसारी माई र जीवनको अमूल्य सम्मान: पशुपंक्षी बलिदान विरुद्ध एक आध्यात्मिक अपिल

तोमनाथ उप्रेती

संसारी माईको सन्निकट जब माटोको सुगन्ध, बिहानको स्वच्छ श्वास र खोलाको सुस्केरा मिसिन्छ, त्यहाँ जीवनका प्रत्येक स्पन्दनमा दिव्यता छरिएको हुन्छ। हरेक पातमा सूर्यको सुनौलो आलोक झल्किँदा, त्यही प्रकाशले भनिरहेको हुन्छ—जीवन स्वयं एउटा आराधना हो।

तर, जीवनकै आराधनाको नाममा रगतको रेखाहरू बगाइन्छ, निर्दोष पशुपक्षीको प्राणलाई तुष्टि र तृप्तिको भोग्य बनाइन्छ। के माईको करुणा र करुण्यलाई रक्तले नहिउँदो बनाउँछ त? के सृष्टिकर्ताको सृष्टिमा बलिदानको रङ मिसाएर दिव्यता प्राप्त हुन्छ त?

जीवनको अमूल्य सम्मान भनेको प्रत्येक सासलाई, प्रत्येक धडकनलाई, प्रत्येक पंखको फरफराहटलाई पवित्र ठान्नु हो। ती निर्दोष आँखाहरू, जो माईको मूर्तिलाई श्रद्धाका साथ हेर्छन्, के उनीहरूका आँशुहरूले माईको आँगन पवित्र हुँदैन? के त्यो पीडाको करुण क्रन्दन प्रार्थनाभन्दा कम हुन्छ?

संसारी माई, जसले धर्तीलाई धैर्यता र आकाशलाई करुणाले भरिदिएको छ, उनी स्वयं रगतको प्यासे होइनन्। उनी त जीवनको जप हो, प्रेमको पाठ हो, सहअस्तित्वको गीत हुन्। माटोको हाँसो र हावाको स्पर्शमा माईको छवि झल्किन्छ, र हरेक जीवको सासमा उनको उपस्थितिको सुवास हुन्छ। त्यो सुवासमा बलिदानको गन्ध होइन, जीवनको मधुर मादकता हुन्छ।

माईको मन्दिरमा गुँड बनाउने चराहरू पनि माईको आराधना हुन्, खोलाको किनारमा खेल्ने कुकुरका छायाहरू पनि माईको आरती हुन्। बोटका पातमा अडिने हिउँका थोपा, बिहानको उज्यालोमा टल्किने शिशिरका बूँदाहरू, सबै माईका मौन मन्त्रोच्चार हुन्। त्यहाँ रक्तपातको आवश्यकता छैन, त्यहाँ करुणाको उपस्थिति पर्याप्त छ।

हामीले माईलाई रित्याउँदैनौं, उनी हाम्रो हृदयका करुणा र करुण्यका तरङ्गमा सजीव रहन्छिन्। हरेक प्राणीको जीवनको अमूल्यता स्वीकृत नगरेसम्म हाम्रो पूजा अपूर्ण हुन्छ। जीवनलाई मारेर, जीवनको पूजा कहिल्यै सम्भव हुँदैन। सृष्टिको सम्मान भनेको, सृष्टिका प्रत्येक प्राणीको श्वासप्रति श्रद्धा अर्पण गर्नु हो।

संसारी माईको नाममा गरिएको प्रत्येक बलिदानमा, प्रकृतिको करुणा रिसाउँछ। त्यसैले आज, हामी माईको छायाँमा उभिएर विनम्र अपिल गर्छौं:

माई! हामीलाई ज्ञान देऊ, हामीलाई दृष्टि देऊ, जसले हामीलाई हिंसाबाट विमुक्त गरिदियोस्। हाम्रा हातहरूलाई हत्या होइन, सृजनाको शक्ति देऊ। हाम्रो आराधनामा रक्त होइन, करुणाको सुवास होस्।

जीवन सृष्टिको एक अद्भुत स्वर, एक मौन मन्त्र र एक अमर जप हो। पशुपक्षीको पंखको प्रत्येक फरफराहट, उनीहरूको आँखाको प्रत्येक चमक, उनीहरूको जीवनको प्रत्येक सास, माईको आशीर्वाद हुन्। यसलाई समाप्त गर्नु भनेको आफूभित्रको करुणालाई समाप्त गर्नु हो।

बलिदानको नाममा बग्ने रगतमा माईको करुणा डुब्दैन। माईको आँचलमा बलिदान होइन, करुणा र सहअस्तित्वको फूल फुल्छ।

आज, जब हामी माईलाई स्मरण गर्छौं, हामीले उनको दृष्टिमा समस्त जीवको जीवन देख्न सिक्नुपर्छ। त्यही जीवनमा माईको प्रतिविम्ब छ, त्यही जीवनको सम्मानमा सच्चा पूजा छ।

यसरी, माईलाई अर्पण गरिने सबैभन्दा महान् बलिदान हिंसा छोड्ने हाम्रो प्रतिज्ञा हो। जब हामी हिंसा र रक्तपातको सट्टा करुणा र सहअस्तित्वलाई अंगाल्छौं, तभी माईको आराधना पूर्ण हुन्छ। त्यसैले, आज माईको पवित्र चरणमा हामी यो संकल्प गरौं:

“संसारी माई! तिमी जीवनकी आमा हौं, मृत्यु होइन। हामी तिमीलाई जीवनको रक्षा गरेर, जीवनलाई माया गरेर, प्रत्येक प्राणीमा तिमीलाई देखेर आराधना गर्नेछौं।”

मोरङको धर्तीमा जहाँ संसारी माईको अमर ध्वनि गुन्जन्छ, त्यो केवल जीवनको चक्र र प्राकृतिक द्वन्द्वको प्रतीक मात्र होइन, त्यो मानवताको आत्मसाक्षात्कार हो। संसारी माई, जसलाई यहाँका जनजीवनका विविध रंगहरूले गढेका छन्, रोग र बलिदानको सन्देश बोक्ने देवी होइनन्—उनी जीवनको पुर्णता र सबै प्राणीप्रतिको करुणाको अभिव्यक्ति हुन्।

यो कथा, यो संस्कार जहाँ बोका, कुखुरा, राँगा र परेवा—पशु र पंक्षीहरूले रगत बगाउँछन्, त्यो संस्कार आज हामीलाई नयाँ प्रश्न सोध्न बाध्य पार्छ—के हामीले अमूल्य जीवनलाई यसरी अनावश्यक चोट पुर्‍याउनु उचित हो? के त्यो बलिदान साँच्चिकै देवीको सच्चा पूजा हो?

संसारी माईको वास्तविक पूजा भनेको जीवनको सम्मान हो—जीवन, जसले मानव मात्र होइन, सारा सृष्टिलाई जोड्दछ। बलिदानका ती रगतहरू, जो हाम्रो माटोमा सिँचिन्छन्, त्यो केवल भौतिक होइन; त्यो प्रेम र करुणाको अमूर्त प्रतिज्ञा हो। तर, यदि ती जीवनहरूलाई हिंसा र विनाशमार्फत मात्र श्रद्धा प्रकट गरिन्छ भने, के त्यो साँच्चिकै आध्यात्मिक हो?

हामीले बुझ्नुपर्छ—संसारी माईको शक्ति हिंसाबाट होइन, प्रेम र करुणाबाट उत्पन्न हुन्छ। उनी त्यो दिव्यता हुन्, जसले सबै प्राणीहरूमा बसोबास गर्छिन्। उनको पूजा भनेको प्रत्येक जीवनको संरक्षण र सम्मान हो। माईको वरदान त्यही हो जहाँ हामी विनाश होइन, सहअस्तित्व र सहिष्णुता देखाउँछौं।

जुन संस्कार हामीले बलिदानको नाममा पालना गरिरहेका छौं, त्यो केवल एउटा परम्परा होइन, तर वर्तमान युगले यसलाई पुनर्विचार गर्ने आवश्यक छ। जीवन एक अमूल्य उपहार हो, र प्रकृतिको सबै प्राणीहरू त्यस उपहारका अभिन्न हिस्सा हुन्। उनीहरूको मृत्युमा हाम्रो आध्यात्मिक उन्नति होइन, मानवताको क्षति हुन्छ।

आधुनिक ज्ञान र दार्शनिकताको प्रकाशले हामीलाई सिकाउँछ—वास्तविक पूजा त्यो हो जहाँ हामी क्रूरता छोडेर प्रेम र सद्भावलाई अंगाल्छौं। संसारी माईको सच्चा सम्मान त्यही हो जहाँ हामी आफूलाई प्रकृतिको अभिन्न अङ्ग सम्झन्छौं र सबै प्राणीहरूको जीवन रक्षा गर्छौं।

पशुपंक्षीहरूको बलिदान रोक्नु भनेको मात्र एउटा क्रूर प्रथा अन्त्य गर्नु होइन, यो हाम्रो आध्यात्मिक जागरण हो—जहाँ हामीले साक्षात्कार गर्छौं कि प्रेम र करुणा नै सर्वोच्च धर्म हुन्। जहाँ माया र सम्मानले पूजा हुन्छ, त्यहाँ देवत्व स्वतः प्रकट हुन्छ।

मोरङको त्यो अमूल्य सांस्कृतिक विरासतलाई नयाँ आयाम दिनु पर्छ—जहाँ संसारी माईको पूजा हिंसामुक्त, जीवनमूलक र सहिष्णु संस्कार बन्न सकोस्। जहाँ प्रत्येक हातले जुन पीडा र प्रेम छोप्छ, त्यो हिंसाबाट नभई, जीवनप्रति सम्मान र संरक्षणबाट प्रकाशित होस्।

यसरी हामी मोरङ मात्र होइन, मानव सभ्यतालाई एउटा उच्चतम आध्यात्मिक र नैतिक उचाइमा पुर्याउन सक्छौं। हामीले बुझेका छौं—संसारी माईको शक्ति बलिदानको रगतमा होइन, प्रेमको शान्तिमा निहित छ। त्यसैले आज हामी अपिल गर्छौं—बलिदान प्रथालाई विराम दिऔं, जीवनलाई पूजा गरौं, र प्रकृतिसँग प्रेमको नयाँ अध्याय सुरु गरौं।