सदाचारबाट समृद्धि र शान्ति

तोमनाथ उप्रेती

जब राष्ट्रसेवकले आर्थिक सदाचारको अमृत पान गर्छन्, तब देशको धरा दिप्दिपाउँछ, जहाँ न्यायको ज्योति ज्वलन्त हुन्छ र करुणाको कर रिमझिम पानी झर्छ। यस्तो अमृतले राष्ट्रको रगतमा रस थप्छ र जनताको जीवनलाई सुवासित पुष्पवनमा परिणत गर्छ। आर्थिक सदाचारको अमृत, जसरी सुस्वादु सरस्वतीको सरिता प्रवाहित हुन्छ, त्यसले भ्रष्टाचारको कालो काँडेतारलाई काटेर सत्यको सुवर्णपथ प्रशस्त गर्दछ।

जब राष्ट्रसेवकले सदाचारको रसास्वादन गर्छन्, तब उनीहरूको कर्मले न्यायको ज्वाला बाल्छ, जसले अधर्मको अन्धकारलाई जलेर राख्छ। करुणाको अमृतबिन्दुले जनताको मनझरलाई सुकुल बनाउँछ, जसरी बिहानको ताजा तुवाँलोले धर्तीलाई जीवन्त बनाउँछ। यस्तो करुणामयी क्रियाले समष्टिको समृद्धि र कल्याणको कलश भरिन्छ, जसले राष्ट्रको वृक्षलाई सदा हरियाली र शान्तिको छाँया दिन्छ।

आर्थिक सदाचारको अमृतपान राष्ट्रसेवकको आध्यात्मिक बासना मात्र नभएर राष्ट्रिय पुनर्जागरणको मूलधारा हो। जसरी निर्मल नदीले धर्तीलाई पोषण गर्छ, त्यसरी नै सदाचारले राष्ट्रलाई न्याय, करुणा र कल्याणको प्रकाशले आच्छादित गर्दछ, र समृद्ध राष्ट्रको सुरम्य भविष्यको गाथा रच्दछ।

भ्रष्टाचार राष्ट्रको रगतमा बिलाएर बगिरहेको क्यान्सर हो, जसले न्यायका नसा-नली थुन्छ, सामाजिक चेतनालाई शिथिल बनाउँछ र नैतिक नाडी अवरुद्ध पार्छ। यो लोभको लहर हो, जसले विवेकको वटवृक्ष उखेल्छ र मूल्यलाई बगरमा परिणत गर्छ। यस्तो क्रूर प्रवृत्तिलाई भगाउन सक्ने एकमात्र उपाय “बौद्धिक बल” हो, जुन सत्यको प्रकाशले अन्तरआत्माको अन्धकार हटाउँछ र विवेकलाई पुनः हरियाली बनाउँछ। जब राष्ट्र र राष्ट्रसेवकले भ्रष्टाचारको कालो बादल च्यात्न बौद्धिक बलको बिजुली चम्काउँछन्, तब मात्र सुशासन र समृद्धिको नयाँ प्रभात उदाउँछ।

भ्रष्टाचार विरोधी बौद्धिक बल भनेको साधारण ज्ञान होइन, न्यायप्रतिको निःशर्त निष्ठा र सामाजिक उत्तरदायित्वको अग्नि हो। यसले लोभ र लालचसँग लड्ने साहस दिन्छ र राष्ट्रको मर्यादालाई सशक्त सुरक्षा दिन्छ। यो बल बिना राष्ट्रसेवक कमजोर हुन्छन् र प्रलोभनमा परेर भ्रष्टाचारमा फस्छन्। जब बौद्धिक बलले लोभलाई हटाउँछ, तब मात्र भ्रष्टाचार भगाउने विवेकको वर्षा हुन्छ, जसले अन्यायको अन्धकार हटाएर न्यायको प्रभात फुलाउँछ।

जसरी सूर्यको किरणले कालो अन्धकार छिन्न-भिन्न पार्छ, त्यसरी नै बौद्धिक बलले भ्रष्टाचारको कुहिरो परास्त गर्छ। यसको आधार सत्यनिष्ठा, पारदर्शिता, निष्पक्षता र जवाफदेहिता हो। यसले नीति निर्माणदेखि कार्यान्वयनसम्म भ्रष्टाचार विरोधी अभियानलाई एकीकृत गर्दै प्रशासनिक अनुशासन र संस्थागत निष्ठा पुनर्जीवित गर्छ। जब बौद्धिक बलले भ्रष्टाचार हटाउँछ, तब राष्ट्रले प्रगतिको पदयात्रा प्रारम्भ गर्छ र समाजमा शान्ति, स्थिरता र समृद्धि फैलिन्छ। यसरी भ्रष्टाचार भगाउने बौद्धिक बल नै लोकतन्त्र र सुशासनको मेरुदण्ड हो।

आर्थिक सदाचार आत्माको आलोक हो, जसले जीवन र समाजलाई उज्यालो बनाउँछ। मनुस्मृतिमा भनिएको छ—“सर्वेषामेव शौचानामर्थशौचं परं स्मृतम्”—न्यायसंगत आर्जनले आत्मालाई निर्मल बनाउँछ। अन्यायपूर्वक आर्जित सम्पत्ति खियाजझैँ हो, जसले संस्कार र पवित्रता नष्ट गर्छ। यस्तो अपवित्र सम्पत्तिलाई त्याग्नु नै मोक्ष र सामाजिक कल्याणको उपाय हो।

सदाचार व्यक्तित्वलाई प्रकाशित पार्छ र प्रगतिको प्रभात ल्याउँछ। अन्यायपूर्वक सम्पत्ति सूर्यको उज्यालोमा अवरोध हो, जसले समाजको फुलबारी उजाड बनाउँछ। न्यायको जलले धन सिंचित गर्छ भने अन्यायपूर्वक आर्जित सम्पत्ति मरुभूमिको मरीचिका हो। जसरी सूर्यको किरणले अन्धकार हटाउँछ, त्यसरी नै सदाचारले लोभ र बेइमानीलाई पखालेर न्यायको अमृत प्रवाह गराउँछ।

गन्धकको आगोमा अशुद्ध धातु पग्लेर सुन झैँ, सदाचारको तापमा लोभ र अधर्म पग्लिएर जीवनमा शान्ति, सम्मान र समृद्धि आउँछ। यदि राष्ट्र, समाज र परिवारले आर्थिक सदाचारलाई जीवनको धर्म बनाउँदैनन् भने भ्रष्टाचार फैलन्छ र राष्ट्रको चरित्र कालो हुन्छ। जब आर्थिक सदाचार आत्मसात् हुन्छ, तब न्यायको नदी निर्बाध बग्छ र समृद्धिको सुवास फैलिन्छ। मनुस्मृतिको सार यही हो—न्यायोचित आर्जन नै सत्य र मुक्ति हो, अन्यायपूर्वक आर्जित सम्पत्ति विनाशको कारण मात्र हो।

पौरस्त्य दर्शन र कौटिलीय नीतिले सम्झाउँछन्—शासकको कर्म राष्ट्र र लोकहितका लागि हुनुपर्छ, निजी लोभका लागि होइन। जसरी गङ्गाको पवित्रता प्रदूषण हटाउँछ, त्यसरी राष्ट्रसेवकको आर्थिक सदाचारले भ्रष्टाचार हटाएर राष्ट्र उज्यालो बनाउँछ। जब राष्ट्रसेवक आर्थिक सदाचारको अमृत पान गर्छन्, तब जीवनमा न्याय, करुणा र कल्याणको किरण फैलिन्छ। यसरी भ्रष्टाचार भगाउने बौद्धिक बल राष्ट्रको स्वाभिमान र सुशासनको आधार हुन्छ।

(उप्रेती कोष तथा लेखा नियनत्रक कार्यालय मोरङका प्रमुख कोष नियन्त्रक हुन् ।)